نفقه زوجه چیست؟

نفقه زوجه شامل تمام نیازهای جانبی متعارف مانند خوراک، پوشاک، مسکن، اثاث منزل، هزینه های بهداشت و درمان، به کارگیری خدمه در صورت عادت زوجه و یا بیماری و نقصان او می باشد. این تکلیف بر عهده زوج بوده و باید آنها را برآورده کند. بر همین مبنا عدم پرداخت نفقه این حق را برای زوجه ایجاد می کند که از مبادی قانونی بر علیه همسرش طرح دعوی کرده و به شکل قانونی از حق شرط نفقه خود دفاع کند.

آگاهی داشتن در مورد پاره ای از قوانین حاکم بر جنبه های مختلف زندگی اجتماعی و شخصی چه از نظر مادی و چه معنوی برای همه افراد ضروری است. شرایطی پیش می آید که افراد در تقابل با زندگی اجتماعی یا زناشویی با مشکلاتی در خصوص برآورده نشدن حقوق خود مواجه می شوند. در این شرایط لازم است از حقوق قانونی خود دفاع کنند. در روابط زناشویی نیز مانند سایر مناسبات اجتماعی قوانینی برای برقراری اصول عدالت به معنای واقعی مقرر شده است. مطابق این قوانین از دیدگاه قانون زن و شوهر نسبت به هم حقوق و تکالیفی دارند. طرفین باید به مسئولیت های خود آگاهی کامل داشته و در صدد دفاع از حقوق قانونی خود برآیند.

دو شرط اساسی برای طرح دعوی نفقه زوجه

هنگامی که زوجه قصد دارد برای مطالبه نفقه گذشته و حال اقدام کند، دو شرط مهم در زمینه وجوب نفقه اهمیت پیدا می کند. اول اینکه عقد نکاح باید دائمی باشد. بر همین مبنا در ماده 1106 قانون مدنی صراحتا علام شده که در عقد دائم نفقه زوجه به عنوان تکلیف بر عهده شوهر قرار دارد. مسئله دوم تمکین کامل زوجه است: در شرایطی که زوجه به همسرش تمکین نکند، تحت عنوان ناشزه شناخته شده و وظیفه پرداخت نفقه از همسر وی ساقط خواهد شد. نکته: البته در چنین مواردی مطابق با ماده 1115 قانون مدنی اگر زوجه بتواند اثبات کند که زندگی با همسرش برای او از نظر مالی، جانی یا شرافتی ضرری به همراه دارد، دادگاه شرایط تمکین را از او بر می دارد. بنابراین در این شرایط ویژه تمکین نکردن موجب برداشته شدن حق نفقه نمی شود.

ضمنا باید تاکید کنیم که نفقه زن عقدی دائم بر نفقه فرزندان اولویت دارد. مثلا اگر فردی هم زن (با عقد دائم) دارد و از طرفی پدر و مادرش مستحق نفقه هستند. ابتدا باید نفقه همسر دائمی اش را پرداخت کند. سپس اگر باز هم توان مالی داشت هزینه های پدر و مادرش را بپردازد.

میزان نفقه زوجه چگونه تعیین می شود؟

ملاک تعیین میزان نفقه زوجه شان زوجه و نوع نیازهایش است. این مقدار در قوانین مدنی به طور دقیق مشخص نشده است و با توجه به شرایط زوجه متفاوت خواهد بود. هنگامی که زن برای مطالبه نفقه به دادگاه رجوع می کند، برای تعیین میزان نفقه در محاکم خانواده از کارشناش حقوقی استفاده می شود. در این هنگام کارشناس با بررسی شرایط زوجین و تحقیق در مورد صحت و سقم مسائل، میزان حقوق زوجه را مشخص می کند. پس از اینکه نظر کارشناس از طریق محاکم قضایی اعلام شد، در صورتی که زوج شکایتی داشته باشد، می تواند ظرف مدت 7 روز با ذکر استدلال هایش اعتراض خود را اعلام کند. در این مرحله دادگاه موضوع نفقه را مجددا توسط یک گروه سه نفره کارشناس بررسی می کند.

در حقیقت میزان نفقه زوجه بر مبنای سطح تحصیلات، شرایط خانواده پدری، شروط ازدواج تعیین می شود. در آخر حکم نهایی میزان نفقه که توسط کارشناس دادگستری تشخیص داده شده در قالب حکمی صادر می شود.

تفاوت اجرای نفقه در مورد زن و فرزند

یک مسئله مهم در مورد پرداخت نفقه زوجه این است که زوجه علاوه بر تقاضای نفقه حال می تواند نفقه معوقه (مربوط به گذشته) را نیز مطالبه کند. با این حساب اگر مرد 3 سال از پرداخت نفقه خودداری کرده باشد، زن می تواند نفقه این مدت را نیز مطالبه کند. در حالی که این قضیه در مورد نفقه فرزندان قابل اجرا نیست.

شیوه دریافت نفقه برای زوجه

زوجه پس از آگاهی به حقوق قانونی خود با دو راهکار حقوقی و کیفری می تواند نفقه خود را مطالبه کند.

1- از طریق ارائه دعوی حقوقی در محاکم قضایی:

در این حالت زوجه بعد از تنظیم دادخواستی مبنی بر موضوع مطالبه نفقه (به ضمیمه مدت زمانی که زوج نفقه به او پرداخت نکرده) باید آن را به دفتر خدمات الکترونیک قضایی تحویل دهد. البته می تواند این درخواست را از طریق شورای حل اختلاف (پرداخت نفقه در مواردی که میزان نفقه زیر 20 میلیون تومان باشد) ثبت کند. پس از ثبت دادخواست شکایت نفقه، جلسه ای با حضور زوجین برگزار شده و اطلاعات نهایی در اختیار کارشناس دادگستری قرار می گیرد.پس از انجام تحقیقات کارشناس مرجع قضایی و بر مبنای اطلاعات گرد آوری شده، رای دادگاه مبنی بر محکومیت زوج برای پرداخت نفقه صادر می شود.

2- از طریق طرح شکایت کیفری:

همانطور که می دانید ترک انفاق (خودداری از پرداخت نفقه به واجب النفقه یعنی همسر و فرزندان) بر اساس قانون جرم بوده و برای آن تمهیداتی در نظر گرفته شده است.در این موارد حتی مجازات حبس در نظر گرفته می شود. در این شیوه زوجه می تواند با مراجعه به دادسرای محل زندگیش شکواییه ای مبتنی بر اعلام ترک انفاق همسرش تنطیم کند. بعد از ابطال تمبر (این کار هزینه ای 10 تا 30 هزار تومنی دارد) این شکایت به دایره ارجاع دادسرا فرستاده می شود. پس از پایان تحقیقات حکم نهایی مجازات زوج در کلانتری اعلام می شود.

برای پیگیری نفقه از چه مرجعی کمک بگیریم؟

از آنجایی که مسائل حقوقی خانوادگی همیشه با پیچیدگی هایی همراه است، افراد ممکن است در حین پیگیری امور با سردرگمی هایی مواجه شوند. اینکه نفقه زوجه در چه مواقعی و چگونه مطالبه می شود؟ نحوه محاسبه نفقه برای همسر و فرزندان چگونه است؟ آیا در دوران عقد هم می توان نفقه را مطالبه کرد؟ اینها و خیلی سوالات دیگر را باید از وکیل متخصص به امور حقوقی جویا شوید. برای دریافت مشاوره در خصوص نفقه و سایر مسائل مربوط به طلاق و دفاع از حقوق قانونی با شماره های ۰۹۱۲۰۱۲۷۶۸۲ و ۰۹۱۶۳۷۷۰۳۹۹ تماس بگیرید.

۰۹۱۲۰۱۲۷۶۸۲ 

۰۹۱۶۳۷۷۰۳۹۹