فرجام خواهی چیست؟ فرجامخواهی یکی از طرق فوق‌العاده شکایت در امر حقوقی است که توسط عالی‌ترین مرجع قضایی کشور یعنی دیوان‌عالی‌کشور انجام میشود.
طرق فوق‌العاده شکایت در امور حقوقی عبارتند از اعتراض شخص ثالث ، فرجامخواهی و اعاده دادرسی . قاعده جاری این است که حکمی که قطعی و لازم‌الاجرا میشود ، دیگر قابل تغییر و تحول نمی باشد اما فرجامخواهی خلاف قاعده می باشد و به همین سبب دارای شرایط ویژه‌ای برای اعمال آن وجود دارد.
ماهیت فرجام خواهی :
فرجامخواهی به منظور تشخیص منطبق بودن یا عدم انطباق رای مورد درخواست فرجامی با موازین شرعی و مقررات قانونی میباشد که این رسیدگی شکلی توسط دیوان‌عالی‌کشور انجام میشود و رسیدگی ماهوی توسط دادگاهی که دیوان ارجاع میدهد ، انجام میپذیرد.
فرجام خواهی چیست؟
آراء قابل فرجام :
فرجامخواهی فقط از حکم و قراری میشود که توسط قانونگذار محترم احصاء شده باشد. بنابراین تمام آرا قابل فرجام نیستند بلکه :
الف ) آرایی که به سبب عدم تجدیدنظرخواهی قطعی شده‌اند ، مانند : حکمی که خواسته‌ی آن بیش از 20 میلیون تومان باشد ، حکمی که مربوط به اصل نکاح، طلاق و نسب و …
ب) آرایی که از مجرای دادگاه تجدیدنظر به قطعیت رسیده است و باز نیز قابل اعتراض فرجامی میباشند ، مانند : حکم راجع به اصل نکاح ، طلاق و نسب و…
در مورد قرارها نیز مشروط براینکه اصل حکم قابل فرجام باشد مانند قرار رد دادخواست که از دادگاه تجدیدنظر صادر شده است.
احکام غیرقابل فرجام :
احکامی وجود دارند که قابل فرجامخواهی نمیباشند که از جمله عبارتند از :
حکمی که خواهان و خوانده حق فرجامخواهی را از آن حکم ساقط کرده‌اند.
حکمی که با اقرار در دادگاه به منصه ظهور رسیده است .
حکمی که به موجب قانون خاص ، غیرقابل فرجامخواهی تلقی شده است .
ابرام رای :
ابرام به معنای تایید رای مورد فرجامخواهی میباشد و هنگامی اتفاق میافتد که رای مطابق قانون و دلایل موجود در پرونده صادر شده باشد که ضمن ابرام رای ، پرونده به دادگاه صادرکننده رای اعاده میشود.
اشخاص دارای حق فرجامخواهی :
همه افراد حق استفاده از نهاد فرجامخواهی را ندارند بلکه فقط افراد ذیل حق فرجام دارند :
الف)طرفین دعوا و وکلای ایشان
ب)دادستان کل کشور
تاثیر درخواست فرجام بر اجرای حکم :
فرجام خواهی از طریق دادخواست که به دادگاه صادرکننده رای قطعی(چه بدوی و چه تجدیدنظر ) تقدیم میشود ، اگر محکوم‌به غیرمالی باشد ، با دادن تامین از محکوم‌علیه ، اجرای حکم تا صدور رای فرجامی به تاخیر خواهد افتاد اما در خصوص محکوم‌به مالی بدین شکل نمیباشد و به هیچ عنوان به تاخیر نمیافتد.
مهلت فرجامخواهی :
فرجام خواه تنها بیست روز از تاریخ ابلاغ رای فرصت دارد که با تقدیم دادخواست فرجامخواهی اعتراض به رای قطعی کند اما اگر در خارج از ایران اقامت دارد این مهلت به 2 ماه افزایش پیدا میکند.
توجه شود که اگر رای قطعی از سوی دادگاه بدوی از طریق انقضای مهلت تجدیدنظرخواهی بعمل آمده باشد ، این مواعد از تاریخ انقضای مهلت تجدیدنظر به حساب می‌آیند.
مرجع صالح جهت رسیدگی به رای منقوض
بطور کلی زمانی که رای توسط دیوان عالی کشور نقض می شود ، به شعبه دیگر از همان حوزه دادگاه ارجاع میشود مگر اینکه بعلت ناقص بودن تحقیقات رای نقض شده باشد که در اینصورت به همان دادگاه صادرکننده رای ارجاع میشود.
رای اصراری چیست ؟
در صورتی که پس از نقض حکم فرجام‌خواسته در دیوان عالی کشور ، دادگاه با ذکر استدلال ، طبق رای اولیه اقدام به صدور رای کند ، به چنین رایی رای اصراری گفته میشود.
فرجام تبعی چیست ؟
فرجام تبعی توسط فرجام‌خوانده صورت میگیرد و آن هم زمانی است شخص در ضمن پاسخگویی به دادخواست فرجامی ، به قسمتی که از رای که به ضرر خود میداند ، درخواست رسیدگی فرجامی میکند.