آدم ربایی چیست؟
عمل ربودن و انتقال یک یا چند نفر فارغ از جنسیت و انتقال او به جای دیگر که بر پایه فریب یا زور انجام شده باشد، عملی نامشروع بوده و جرم آدم ربایی محسوب می‌شود. آدم ربایی مصداق بارزی از سلب آزادی و اختیار انسان است. به این معنا که هر آدمی به طور طبیعی آزاد است که به اختیار خود از جایی به‌جای دیگر نقل مکان کرده یا به هر جای کشور یا دنیا سفر کند و مجدداً بازگردد. هیچ‌کس حق ندارد بدون دلایل موثق دیگری را توقیف یا از پیگیری اهدافش جلوگیری کند. به عبارتی هر عمل و واکنشی که به معنای به بردگی گرفتن و سلب اختیار تن و به بیگاری گرفتن و توقیف افراد بدون اختیار و مجوز از سمت آنها باشد، جرم بزرگی محسوب می‌شود.
با این توصیف آدم ربایی نوعی جرم مرکب و به‌مثابه حبس کردن دروغین یک شخص با اهداف شوم و بدخواهانه است. آدم‌ربایی‌های بزرگ و جدی معمولاً با اعمال زور و کمک گرفتن از اسلحه‌های گرم و سرد برای ایجاد رعب و وحشت آدم‌ها انجام می‌شود. مجرم شخصی را به‌زور سوار خودرویی کرده و او را می‌رباید. در مواقعی هم مهاجمان با وعده‌هایی ساختگی و صحنه‌سازی موقعیتی را فراهم می‌کنند تا با حیله فرد موردنظر با پای خودش وارد خودرو شود. هنگامی‌که عبارت آدم‌ربایی به گوش می‌خورد، اغلب افراد تصور می‌کنند مجرم با دزدیدن شخص تصمیم دارد از او اخاذی کند. یعنی در قبال آزادی از اطرافیانش پولی درخواست کند. اما همیشه موضوع به این‌جا ختم نمی‌شود و مجرمان در این صحنه‌سازی‌ها به دنبال اهداف مختلفی هستند.
علاوه بر این که ذات عمل آدم ربایی و درخواست پول یا امتیازات خاص در قبال آزادی فرد ربوده‌شده جرم سنگینی به شمار می‌رود؛ در صورتی که آدم ربا به فرد ربوده شده آسیبی وارد کند، مجازات شخص آدم‌ربا افزایش خواهد یافت.
آدم ربایی چه جرمی دارد؟
مطابق ماده ۶۲۱ قانون مجازاتهای اسلامی برای مجرم آدم‌ربا مجازات حبس از ۵ تا ۱۵ سال در نظر گرفته می‌شود. در این میان چنانچه فرد ربوده‌شده کمتر از ۱۵ سال سن داشته باشد و با خودرو دزدیده شده باشد، مجازات‌ها به مراتب بیشتر خواهد بود. مزید بر اینکه اگر به شخص آسیب جسمی یا حیثیتی وارد شده باشد، به علت ارتکاب جرم بزرگ‌تر، رباینده به حداکثر مجازاتهای تعیین شده یعنی ۱۵ سال حبس محکوم می‌شود. به همین ترتیب به‌ازای ارتکاب جرائم جانبی دیگر مجازاتهای افزوده‌ای برای فرد مجرم در نظر گرفته می‌شود. اثبات جرم آدم‌ربایی چطور شکل می‌گیرد؟
اینکه مجرم به آدم ربایی محکوم شود یک سری عناصر تشکیل‌دهنده جرم باید به اثبات برسد که در ادامه آنها را توصیف می‌کنیم.
عنصر قانونی
بر طبق ماده ۶۲۱ و 631 قانون مجازاتهای اسلامی و همچنین ماده واحد مجازات‌هایی رانندگان که در سال 1335 تصویب شده است، آدم‌ربایی یک جرم محرز است. مطابق ماده ۶۲۱ قانون مجازاتهای اسلامی چنانچه فردی شخص دیگری را به قصد تصاحب مال و کسب امتیاز یا انتقام یا عنف یا به هر بهانه‌ای دیگری برباید و او را تهدید کند و مخفی کند. او را فریب دهد یا وادار به انجام کاری کند محکوم به مجازات خواهد بود. در همین زمینه ماده ۶۳۱ قانون مجازاتهای اسلامی اگر شخصی در خصوص ربودن نوزاد یا مخفی کردن و سپردن طفل به زن دیگری غیر از مادرش اقدام کند مجرم شناخته‌شده و به ۶ ماه تا ۳ سال زندان محکوم خواهد شد.
عنصر مادی
ربودن فرد یا افرادی به شیوه تهدید، زور یا حیله یا هر روش دیگر عنصر مادی است که آدم ربایی را محقق می‌کند. به‌عبارتی هنگامی‌که مجرم شخصی را برخلاف تمایل و خواستش از مکانی به مکان دیگر منتقل می‌کند، عمل ربودن اتفاق می‌افتد. حال چه این عمل در خصوص فرد بزرگسال باشد، چه در مورد نوزاد مشمول مجازات قضایی خواهد بود.
عنصر معنوی
جرم آدم ربایی زمانی کاملاً محرز می‌شود که در کنار عنصر قانونی و مادی عنصر روانی هم دخیل باشد. به بیانی دیگر این عمل با سوءقصد مجرم یا مجرمان همراه باشد. در غیر این صورت ارتکاب جرم ثابت نمی‌شود. به هر حال فرد مجرم با هر نوع انگیزه مطالبه‌گری امتیاز یا مال یا انتقام یا هر هدف دیگری که مرتکب آدم‌ربایی شده باشد، به نوعی مجازات می‌شود.
گروگان‌گیری مدلی از آدم‌ربایی
گروگان‌گیری و آدم‌ربایی هر دو جرم‌هایی در تضاد با آزادی و اختیار افراد مورد تعرض قرار گرفته هستند. این عمل آزادی تن افراد را سلب می‌کند. در اغلب اوقات گروگان‌گیری با آسیب بدنی (قتل، ضرب‌وشتم) آسیب‌های حیثیتی (هتک ناموس و تجاوز به عنف و آبرو) به افراد همراه است که غیرقابل‌جبران خواهد بود. این‌گونه اقدامات غالباً با نوعی تهدید و حیله یا عنف و به‌دنبال انگیزه‌های غیرمتعارف انجام می شود.
ابعاد گسترده جرم آدم‌ربایی
جرم آدم ربایی باید از جنبه‌های مختلف بررسی و پیگیری شود. هنگامی‌که عمل آدم‌ربایی و ربودن شخص با زور و اجبار شکل می‌گیرد و پیامدی مانند ناپدید شدن شخص دارد بعد قانونی این عمل اثبات می‌شود. البته در مواردی شخص شاکی ادعا می‌کند که فرزندش ربوده شده، اما بعداً مشخص می‌شود که مادر طفل را به منزل خود برده است. در حالی که مادر اجازه دیدن و بردن فرزندش را طبق قانون دارد. در این موارد ادعای شاکی مبنی بر وقوع جرم آدم‌ربایی ریشه قانونی نخواهد داشت.
شروع اقدام به آدم ربایی
در مواقعی جرم یا عمل آدم ربایی صورت نگرفته اما اقداماتی در این زمینه انجام شده است که به معنای شروع آدم ربایی است. در این موارد چنانچه سوء قصد آدم ربایی اثبات شود، جرم شناخته شده و مطابق قوانین مدنی مجازات دارد. منظور از شروع عمل مجرمانه این است که مثلا مجرم شخصی را به زور سوار اتومبیل کند. یا اینکه با ترفندی شخص مورد تعرض قرار گرفته را به عنوان مسافر سوار کند.
همکاری در آدم ربایی
جرم آدم ربایی ابعاد و زوایای مختلفی دارند. مثل اینکه گاهی افرادی در حین ارتکاب این عمل مجرمانه به رباینده اصلی کمک می کنند. چنانچه شخصی در این کار با مجرم همکاری کند و با تهدید و زور و حیله به طور آگاهانه یا ناآگاهانه به شخص آدم ربا در شکل گیری جرم کمک کند، مطابق ماده 43 قانون مدنی همراهی و معاونت در جرم محسوب شده و مشمول مجازاتهای تعزیری خواهد بود.
در جهت حمایت از جامعه حقوقی و کاستن از این مشکلات «سایت وکیل پوراعتضاد» به عنوان مدرن ترین سایت حقوقی در زمینه مشاوره های حقوقی و وکالتی، طراحی و در اختیار جامعه حقوقی و تمام مردم عزیز کشورمان قرار گرفت.
۰۹۱۲۰۱۲۷۶۸۲
۰۹۱۶۳۷۷۰۳۹۹